Dikey tekamül ters üçgenle sembolize edilirken, yatay tekamül düz üçgenle sembolize edilir. Biri dini doyumdur. Öteki evrensel bilgilerin doyumudur. Yatay tekamül dinsel doktrinlerin öğretisiyken. Dikey tekamül spiritüel konuların evrim boyutudur. İnsanlar yatay tekamülden, dikey tekamüle geçiş yapabilirler. Düz üçgenden ters üçgene dönüşebilirler. Yada düz üçgende kalabilirler. Oku. Oku. Oku. Araştır. Araştır. Araştır. Uygulama yap, sosyalleş ve deneyim ve tecrübe edin. Yatay tekamül namaz ve orucu zekatı söylerken, dikey tekamül öz-göz-söz, hamdım -piştim- yandımı ve meditasyon uygulamalarını söyler. Allah şekil ibadetine bakmaz. Onun için öz -göz- söz önemlidir. Ama şekil ibadetide yapanlara karşı olmamak gerekir. Bu bir gösteriş olmamalı. Bu Allah ile kul arasındadır. Yatay tekamül tasavvufu anlatırken, dikey tekamül kozmolojiyi anlatır. Hepimiz bir trendeki yolcularız ve herbirimiz ayrı vagonlarda farklı düşüncelere ve ritüellere sahibiz. Din dil ırk cins ayrımı yapmadan insana varlığa sevgi ve saygı gözüyle bakmalıyız. Dinlerimiz ve ritüellerimiz farklı olabilir ama yaradan Tektir. Her varlıkta Teke hizmettedir. Dikey tekamül evrensel bilgilerin ve o bilgilerin uygarlıklarının yaşam düzenini anlatırken, yatay tekamül sadece kendi dininin yolunda ilerlemeyi anlatır. Her birimiz bir hayat paradoksunda boğuşurken birbirimize fikir ve bilgi paylaşımı sunarken bir çoğumuzda zıt fikirler üretiriz. Ben haklıyım, benim bilgim en doğrusudur düşüncesinden kurtulmak gerekir. Herkes bir santranç masasında kendi rolünü üstlenir. Ya şahmat yapılır yada kaybedilir. Dikey tekamül ve yatay tekamül arasındaki en büyük fark uygulanan bilgilerin dinsel ve kozmolojik farkındalıklarıdır. Herkes herşeyi bilmek ve yapmak zorunda değildir. Benim yapamadığımı siz yapabilir. Sizin yapamadığınızı ben yapabilirim. Bir yin yangtır bu evren yani herşeyin zıttı vardır .
